واژه / “جو زمین وارد آب و هوای ال نینو شد” این خبرِ داغ چند روز اخیر برخی خبرگزاری‌های رسمی دنیا بود، بله خبر داغ بود و سوزان، چرا که این پدیده، گرمای اضافی به جو زمین درحال گرم شدن می‌افزاید. همین تیرماه پارسال بود که موج گرما در اروپا رکورد زد و دمای بی‌سابقه 40.2 درجه سانتیگراد را در یک کشور معتدل و در فرودگاه هیترو بریتانیا به ثبت رساند و امسال هم در نیمه اول تیرماه، دمای متوسط کره زمین رکورد جدیدی زد و به 17.01 درجه سانتیگراد رسید. درحالی که در سال ال‌نینو انتظار داریم این گرما تشدید شود.
آمارها نشان می‌دهد اکنون متوسط دمای زمین نسبت به قبل از صنعتی شدن حدود 1.2 درجه سانتیگراد افزایش یافته و باعث شده موج گرما حدود 2.8 برابر شود. همچنین، خشکسالی‌ها 1.7 برابر و بارش‌های سیلابی 1.3 برابر شود. با ادامه روند فعلی پیش‌بینی می‌شود متوسط دمای زمین در دهه آینده و تا سال 2030 به میزان 1.5 درجه نیز افزایش پیدا کند که در اینصورت موج گرما حدود 4 برابر، خشکسالی‌ها 2 برابر و بارش‌های سیلابی 1.5 برابر خواهند شد.
هرکدام از موارد اشاره شده منجر به آسیب‌های جبران ناپذیری می‌شوند به طور مثال، موج گرمای تابستان سال 2010 روسیه، آتش سوزی گسترده‌ای را رقم زد، باعث آلودگی شدید هوای مسکو شد، 10 هزار نفر را به کام مرگ کشاند، یک چهارم محصول غلات روسیه را نابود کرد، حدود 15 میلیارد دلار خسارت اقتصادی به این کشور زدو بخشی از اقتصاد اروپا را نیز تحت تاثیر قرار داد. لذا بی‌دلیل نیست که از تغییراقلیم به عنوان اصلی‌ترین نگرانی زمین در دهه‌های آتی یاد می‌شود.
دستاورد تغییراقلیم برای کشورهای مختلف یکسان نیست. بررسی نتایج مدل‌های اقلیمی نشان می‌دهد این تغییرات در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران بطور عمده از کاهش 45 میلیمتری بارش و افزایش 1.5 درجه سانتیگرادی دما حکایت دارد. همچنین بررسی تصاویر ماهواره‌ای حاکی از کاهش سطح و عمق برف مناطق کوهستانی در فصل زمستان است که باعث کاهش آورد رودخانه‌ها در فصول گرم سال می‌شود. هرچند به سبب افزایش جمعیت و توسعه یافتن مناطق و شهرها و همچنین فعالیت‌های مختلف و تامین غذا، نیازهای آبی بیشتر شده در مقابل نزولات جوی کمتر شده است و تامین نیازهای آبی را مختل کرده است.
استان آذربایجان شرقی بعنوان یکی از استان‌های با میزان بارش مناسب، امسال نسبت به میانگین بلندمدت با کاهش 18 درصدی بارش مواجه شده است. و به جهت عدم اهتمام به برنامه‌های سازگاری با تغییراقلیم و با برخی سوء مدیریت‌ها تامین آب شرب شهر تبریز با چالش جدی مواجه شده و یکی از سه منبع تامین کننده آب شرب تبریز یعنی سد نهند درحال خشک شدن است این درحالی است که سیستم آبیاری فضای سبز شهر تبریز همچنان سنتی بوده و در برخی موارد نیز با تانکر انجام می‌گیرد که لازم است تدبیر صحیحی در این خصوص اتخاذ شود چون پدیده ال‌نینو همراه با تغییراقلیم شرایط را به شدت نگران کننده خواهد کرد.
پدیده ال‌نینو ناشی از تغییرات دمایی ایجاد شده در سطح اقیانوس آرام ظهور پیدا می‌کند و برعکس تغییراقلیم ماندگار نیست و طی دوره‌های 2 تا 7 ساله ظاهر می‌شود. در مقابل ال‌نینو، پدیده اقیانوسی دیگری بنام لانینا را داریم که دستاوردش کاهش گرمای زمین است. سال‌های گذشته لانینا ترمز گرمایش جهانی بود اما ال نینو گرمایش جهانی را تشدید خواهد کرد و باید انتظار گرم‌ترین سال برای زمین را داشته باشیم که منجر به شکسته شدن رکوردهای دمایی جدید در نقاط مختلف خواهد شد و ایران نیز از این امر مستثنا نخواهد بود. نکته مثبت این پدیده برای اقلیم ایران احتمال افزایش میزان بارندگی برخی مناطق در اواخر زمستان و اوایل بهار سال ال‌نینو است اما وقتی پدیده ال‌نینو و تغییراقلیم در کنار هم تحلیل می‌شوند احتمال وقوع بارش‌های سیلابی محتمل‌تر خواهد بود.
طبیعت در مقابل اقدامات انسان بسیار صبور و در عین حال انتقام جو است ممکن است سال‌ها روی گسل زمین یا حریم رودخانه‌ها ساخت و ساز انجام بگیرد و اتفاقی نیافتد اما در مقابل یک لغزش زمین یا غرش آسمان همه را با خاک یکسان کند. لذا تنها راه نجات از چالش‌های تغییراقلیم که امسال ال‌نینو نیز بر شدت آن خواهد افزود، شناسایی خطرهای ناشی از این اتفاق و تدوین برنامه‌های سازگاری با شرایط اقلیمی تحمیل شده و مدیریت درست این برنامه‌ها خواهد بود وگرنه شرایط محیط زیستی شکننده کشور بخصوص در تامین آب بسیار نگران کننده خواهد بود.
به پیج اینستاگرام ، کانال تلگرام و ایتا “واژه” بپیوندید.