پایگاه خبری تحلیلی واژه – جمال بیک زاده: تبریز از گذشته‌های دور یکی از قطب‌های هنر- صنعت سماورسازی در ایران به شمار می‌رود. با این حال شاید امروز کمتر کسی از پیشینه این صنعت جالب توجه و تاریخ شکل گیری آن در آذربایجان و تبریز آگاه باشد. واژه «سماور» در حقیقت یک کلمه روسی است که «سماوار» به معنای «خودجوش»، تلفظ می شود و به این ترتیب تلفظ ترکی آن به تلفظ اصلی واژه نزدیک تر است.
سماور، نخستین بار در دوره صفویه به واسطه بازرگانی رو به گسترش، از روسیه به ایران آمد. معروف ترین برند وارداتی این کالا که شاید هنوز در پستوی خانه های قدیمی بتوان نشان آن را گرفت، «سماور نیکلای» است.
نیکلای یکی از امپراتوران روسیه بود که جنگ با ایران و عقد قرارداد ترکمانچای، در دوران حکومت او به وقوع پیوست.
نقل است که در دوران اصلاحاتِ سیاسی، اقتصادی و صنعتی امیر کبیر، او صنعتگران ایرانی را به ساخت سماور تشویق کرد و در اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار که نوشیدن چای عمومی شده بود صنعت سماورسازی در جای جای ایران رونق گرفت. همزمان در تبریز به دلیل اهمیت اقتصادی این شهر در دوران قاجار و البته نزدیکی آن به روسیه، سماور سازی رونق مضاعف پیدا کرد.
این صنعت، چنان مورد توجه بود که هنوز هم به رغم گذشت اعصار و تغییر سلیقه مردم، زنده و پویا باقی مانده است. سماورهای ساخت تبریز را با برندهای شناخته شده ای مانند «اکبر برادران»، «سیفی»، «سید برادران» و «ایران نژاد» می شود در بازار پیدا کرد. سمارهایی که هنوز هم به همان شیوه قدیم در کاروانسرای قریشی واقع در «سامان میدانی» و بازار سماور سازان در «قاری گورپسی» ساخته و به دست مصرف کنندگان می رسند.
هر چند هنوز هم بخش قابل توجهی از سماورهای مورد استفاده در کشور را تولیدکنندگان تبریزی تامین می کنند و چراغ این صنعت هنوز در تبریز کهن روشن است، اما با وجود این، نبود حمایت های فراگیر از صنعت پرپیشینه، دوران رونق آن را به سرآورده و شاید تا چندی بعد، در گذرگاه زمان، سر و صدایِ کارگاه های سماورسازی تبریز هم در روزگارِ گرایشِ مردم به چای کیسه ای، برای همیشه خاموش شود!
به پیج اینستاگرام ، کانال تلگرام و ایتا “واژه” بپیوندید.