پایگاه خبری تحلیلی واژه – قمر طالبی: در دنیای امروز که تغییرات اجتماعی، فناوری و سبک زندگی با سرعتی بی سابقه در حال پیشروی است، یکی از مهمترین دغدغه های والدین، انتخاب شیوه صحیح فرزندپروری است. این پرسش که «با فرزند باید سخت گیر بود یا آسان گیر؟» سالهاست ذهن خانواده ها، کارشناسان و سیاستگذاران حوزه کودک را به خود مشغول کرده است. برخی والدین معتقدند نظم، اطاعت و انضباط سختگیرانه ضامن موفقیت فرزندان در آینده است و در مقابل، گروهی دیگر آزادی، گفتگو و انعطاف را پایه رشد سالم کودک می دانند. اما علم روانشناسی چه پاسخی برای این دوگانگی دارد؟
برای بررسی این موضوع به سراغ دکتر سیده مریم موسوی، روانشناس کودک و نوجوان رفتیم تا نظر او را درباره سبکهای مختلف فرزندپروری و پیامدهای هر کدام جویا شویم.
دوگانهای گمراهکننده در تربیت کودک
دکتر موسوی معتقد است دوگانه «سخت گیری یا آسان گیری» نگاهی ساده انگارانه به مسئلهای عمیق و چندبعدی است.
به گفته او، کودک برای رشد سالم به مجموعه ای از عوامل روانی نیاز دارد که هیچکدام به تنهایی پاسخگو نیستند.
او ادامه می دهد: «حذف قانون یا حذف محبت هر دو می توانند تعادل روانی کودک را بر هم بزنند.»
پیامدهای پنهان فرزندپروری دیکتاتوری
این روانشناس کودک و نوجوان توضیح می دهد که فرزندپروری سختگیرانه یا دیکتاتوری، معمولاً بر پایه کنترل شدید و اطاعت بی چون و چرا بنا شده است. در چنین خانوادههایی، کودک کمتر فرصت ابراز نظر و احساسات خود را دارد و ترس از اشتباه جای گفتگو را میگیرد.
به گفته دکتر موسوی، کودکانی که در این فضا رشد می کنند، ممکن است در ظاهر منضبط و فرمانبردار باشند، اما در درون با اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و سرکوب هیجانات مواجه می شوند. این فشارهای روانی در بسیاری از موارد در سنین نوجوانی یا بزرگسالی به شکل پرخاشگری، انزوا یا وابستگی افراطی بروز پیدا می کند.
آسان گیری افراطی؛ آزادی بدون چارچوب
در مقابل، دکتر موسوی به سبک فرزندپروری آسان گیرانه اشاره می کند و می گوید: «این روش اغلب با نیت محبت و حمایت آغاز می شود، اما در صورت افراط، به نبود مرزهای مشخص می انجامد. در این سبک، کودک با محدودیتهای اندکی رو به روست و خواسته های او به سرعت برآورده می شود.»
این روانشناس کودک و نوجوان معتقد است؛ کودکانی که در فضای بیش از حد آسان گیرانه بزرگ می شوند، معمولا در پذیرش مسئولیت، تحمل ناکامی و رعایت قوانین اجتماعی دچار مشکل می شوند. به گفته او، نبود چارچوب روشن، کودک را در مواجهه با واقعیتهای زندگی ناتوان می کند.
راه میانه از نگاه روانشناسی
دکتر موسوی با تاکید بر اینکه هیچ یک از دو سبک سخت گیرانه یا آسان گیرانه به تنهایی توصیه نمی شود، میگوید: «روانشناسی امروز بر سبک فرزندپروری مقتدرانه تاکید دارد. در این شیوه والدین همزمان نقش حمایتگر و هدایت کننده را ایفا می کنند.»
به گفته او، در فرزندپروری مقتدرانه، قوانین وجود دارد، اما این قوانین همراه با توضیح، گفتگو و همدلی اجرا می شود. کودک احساس می کند که دیده و شنیده می شود و در عین حال می آموزد مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرد.
امنیت روانی؛ نیاز اساسی کودک
این روانشناس کودک و نوجوان یکی از مهمترین نیازهای کودک را احساس امنیت روانی می داند و می گوید: «این امنیت زمانی شکل میگیرد که والدین قابل پیش بینی، قاطع و در عین حال مهربان باشند.»
از نظر او، نه سخت گیری افراطی امنیت می آورد و نه رهاسازی کامل.
نقش گفتگو در تربیت کودک
دکتر موسوی تاکید میکند که گفتگو با کودک به معنای نادیده گرفتن قانون نیست.
او معتقد است؛ زمانی که کودک دلیل یک قانون را بداند، احتمال همکاری و پایبندی او به آن بسیار بیشتر می شود. گفتگو به کودک کمک می کند مهارت فکر کردن و حل مسئله را بیاموزد.
احساسات کودک را بپذیریم، نه لزوماً رفتار او را
به گفته دکتر موسوی، یکی از اشتباهات رایج والدین، یکی دانستن پذیرش احساس با تایید رفتار است.
او در توضیح این مطلب می گوید: «والدین می توانند احساسات کودک را درک و تایید کنند، اما در عین حال رفتار نادرست را اصلاح نمایند.»
فشار فضای مجازی و سردرگمی والدین
این روانشناس کودک و نوجوان، فضای مجازی و مقایسه های اجتماعی را از عوامل تشدیدکننده سردرگمی والدین می داند.
به گفته او، تغییر مداوم روش تربیتی و نداشتن ثبات رفتاری، بیش از هر چیز به کودک آسیب میزند و احساس ناامنی ایجاد می کند.
ثبات رفتاری؛ کلید اعتماد کودک
دکتر موسوی ادامه می دهد: «کودک باید بداند قوانین خانه ثابت و قابل پیش بینی هستند. ثبات رفتاری والدین به کودک کمک می کند به آنها اعتماد کند و احساس امنیت بیشتری داشته باشد.»
فرزندپروری؛ مسیری برای یادگیری مداوم
دکتر موسوی در ادامه یادآور می شود که فرزندپروری فرآیندی پویا و نیازمند آگاهی و یادگیری مستمر است.
این روانشناس در پایان تاکید می کند: «والدینی که به دنبال اصلاح شیوه های تربیتی خود هستند گام بزرگی در جهت سلامت روان فرزندان و آینده جامعه بر می دارند.»
انتهای پیام
به اینستاگرام، تلگرام، ایتا و روبیکای واژه بپیوندید.