پایگاه خبری تحلیلی واژه: کفش چرمی روزگاری پاپوش همگانی بود، وقتی می‌شد به قیمتی اندک از کفاشی محل یا بازار کفاشان خرید، آن روزها داشتن کفاش اختصاصی مانند آرایشگر اختصاصی برای همگان مقدور بود، در محلات یک یا دو کفاش بود که کفش را درست اندازه پای شما می‌دوخت، البته رفته رفته داشتن کفاش اختصاصی به یک ابزار فخر فروشی و زندگی باکلاس تبدیل شد. کفش‌های آن روز کیفیت داشت ولی تنوع و مدل نداشت. رفته رفته تولید کفش صنعتی شد، مدل بر کیفیت اولویت یافت. داستان زندگی کفاشان شیرین شد اما حالا داستان صنعت کفش به تلخی رفته است. ارتباط مستقیم تولید چرم با کشتار و مصرف گوشت توسط مردم از یک سو و خرید محصول نهایی توسط مردم از سمت دیگر باعث شده تا نه محصول انبوه تولید شود تا قیمت پایین بیاید و نه مصرف گوشت بالا می‌رود تا چرم بیشتری در اختیار تولید کننده باشد. البته این نگاه سطحی و عمومی به قضیه است.
به مناسب روز کفاش گفتگویی با حسین منافی رئیس اتحادیه کفاشان، پستهاسازان، سراجان و صنوف وابسته شهر تبریز داشتیم تا در جریان مشکلات این صنف قرار بگیریم، مشکلاتی که از تامین مواد اولیه شروع می شود و تا نبود نیروی انسانی متخصص ادامه پیدا می کند.

آمار واحدهای ذیل اتحادیه و تعداد نیروی انسانی فعال در این بخش چقدر است؟ آماری در این خصوص در اختیار دارید؟
ابتدا پیش از این که سوال شما را پاسخ بدهم باید 25 شهریور که روز ملی کفاش و هفته صنعت کفش و چرم است را به همکارانم در واحدهای مختلف تبریک عرض کنم، این روز فرصتی است تا بتوانیم دغدغه های فعالان این صنف را بگوییم و پیگیری کنیم.
آماری که قابل ارائه است و می توانم بگویم این است که در حدود 3400 واحد صنفی دارای پروانه داریم، از این تعداد 2200 واحد تولیدی است. در حدود 1100 واحد توزیعی داریم و در حدود 100 واحد هم به موضوع خدمات در حوزه چرم و کفش می‌پردازند. حدود 30 هزار نفر هم آمار شاغلین مستقیم در این صنف است. البته بر اساس آماری که در اختیار داریم حدود 100 هزار نفر هم به طور غیر مستقیم با این صنف ارتباط دارند و از این راه ارتزاق می کنند.
به دلیل اینکه آمار دقیق در دست نداریم به صورت حدودی می‌توان گفت در کشور حدود 270 میلیون جفت کفش تولید می شود که از این تعداد حدود 50 میلیون جفت سهم تولید در تبریز است البته در شرایط عادی، امسال بدلیل بوجود آمدن شرایط جنگی آمار پایین خواهد آمد.

واردات بی رویه همیشه یکی از موضوعاتی است که تولید کنندگان به آن اعتراض دارند، هنوز هم شاهد خرید و فروش گسترده محصولات خارجی در بازار رسمی و غیررسمی هستیم. نظر شما و اتحادیه در این مورد چیست، آیا واقعا کشور نیاز به واردات کفش دارد؟
واردات کفش در کشور ممنوع است. تمام آنچه در بازار وجود دارد کالای قاچاق است. اتحادیه همیشه به این موضوع اعتراض دارد. در جلسه ای که اخیراً در تعزیرات داشتیم در این مورد اعتراض کردیم. متاسفانه واقعیت این است که فروش کفش قاچاق به اندازه‌ای گسترش یافته که حتی از طریق پست رسمی کفش قاچاق به فروش می‌رسد. عمده این کفش‌ها از طریق بندر گناوه برای خریداران ارسال می‌شود. این میزان حجم محصولات قاچاق قطعاً در صنف ما تاثیرگذار است، در همایشی که اخیرا داشتیم بیشترین اعتراض به خرید و فروش محصولات قاچاق بوده است.

متاسفانه فروش محصولات و کفش‌های قاچاقی که از آنها صحبت می کنیم در شبکه رسمی توزیع یعنی در همان واحدهای توزیعی که از شما مجوز گرفتند هم وجود دارد. در این مورد چه اقدامی انجام داده اید؟
دقیقا. ما بر این مورد نظارت می کنیم، وقتی می بینیم همکاران ما اقدام به فروش کفش خارجی می کنند اخطار می دهیم ولی قطعا این کافی نیست. با اداره صمت مکاتبه کرده ایم و خواستار برخورد جدی تر با این موضوع و فعال شدن بیشتر ستاد مبارزه با کالای قاچاق در خصوص جمع‌آوری این کفش‌ها شده‌ایم. بر مبنای قانون ما فقط می توانیم نظارت کنیم. همکارانی که اقدام به فروش کالای قاچاق می‌کنند با تذکر ما آن را جمع می‌کنند
متاسفانه ما در این مورد اهمال کاری می بینیم.

یک سوال مشخص می پرسم، آیا واقعا کیفیت محصولات خارجی از محصولات ما بالاتر است؟
در کیفیت قطعاً عقیب نیستیم. آنچه در شهر ما به عنوان کالای خارجی یا قاچاق در حال فروش است مشما است. قطعاً کیفیت و ماندگاری چرم هرچقدر هم عقب باشد از مشما بالاتر است. شاید در مدل و تنوع عقب باشیم که البته در تهران امروز روی تنوع و مدل هم تلاش‌های زیادی شده است، ولی قطعاً در کیفیت عقب نیستیم. این محصولات بدلیل بی‌کیفیت بودن ارزان تر است. این قیمت توان رقابتی را پایین آورده است. حقیقت این است که چرم قیمت بالایی دارد، مواد اولیه گران باعث شده که محصول نهایی گران بدست مشتری برسد. سرانه مصرف یک شهروند در سال‌های گذشته سالانه سه جفت بود اما امروز وقتی بررسی میدانی می کنیم این میانگین به 2.1 رسیده است، ما بازار 90 میلیونی را از دست داده‌ایم، این 2.1 هم دنبال کفش پارچه ای و مشمایی رفته است. وقتی دلیل این کار را می‌پرسیم می‌گویند آنها راحت تر هستند اما خود آن افراد هم می‌دانند که این دلیل فقط توجیه است، دلیل اصلی این درخواست ارزان قیمت بودن آن کفش است. به جای اینکه یک نفر بخواهند دو سه میلیون بدهد و یک جفت کفش چرمی بخرد با همان پول چهار یا پنج جفت از آن کفش‌ها می‌خرد.

آقای منافی یکی دیگر از مسائلی که در تولید تاثیرگذار است تجهیزات تولید است، از دستگاه های مدرن بگیرید تا ربات و غیره، اما چیزی که شاهد آن هستیم در شهر ما هنوز تولید سنتی بیشتر مورد اقبال است. تجهیزاتی هم که برخی از واحدها دارند تقریباً فرسوده شده‌اند. دلیل این اتفاق را چه مسئله ای می دانید؟
امروز از 2200 واحد تولیدی که عرض کردم 400 واحد صنعتی و صنفی هستند یعنی وارد تولید صنعتی بر مبنای تکنولوژی شده اند، 30 واحد هم دارای پروانه بهره‌برداری هستند و کلاً صنعتی هستند. ببینید اقداماتی صورت گرفته است. اما باید قبول کنیم هنوز این صنعت در شهر ما یک کار آبا و اجدادی است یعنی متاسفانه تولید روی کارگاه‌های کوچک متمرکز شده است. چیزی که ما را رنج می‌دهد بحث تکنولوژی است. از دو سال قبل که این اتحادیه را تحویل گرفتیم با همکاری استانداری و جهاد دانشگاهی از بعد تکنولوژی از 50 واحد بازدید کردیم و دیدم که از این منظر بسیار عقب ماندیم و ضعف بالایی داریم. باید اعتراف کنیم در گذشته مانده ایم. این مسئله در صادرات هم تاثیر دارد. امروز تبریز واقعاً در صادرات کفش نقش چندانی ندارد. چون تکنولوژی ما بالا نیست. وقتی 10 کارتن 20 کارتن به این کشور و آن کشور محصول می‌فروشیم حقیقتاً صادرات نکردیم، صادرات یعنی محصولی به اندازه یک یا چند کانتینر. وقتی مشتری دو کانتنر جنس می‌خواهد طی دو ماه باید تحویل دهیم قطعاً این تولید نیاز به تجهیزات دارد که بتوانیم تولید را با کیفیت ثابت بالا ببریم. این مهم قطعاً نیاز به حمایت‌های دولتی دارد. باید تسهیلاتی بدهند که بتوانیم واحد‌ها را نوسازی کنیم. اگر این اتفاق نیفتد محکوم به شکست هستیم.

نبود نقدینگی یکی از مشکلاتی است که نیازمند تسهیلات دولتی است، به نظر می‌آید توجه ویژه ای به این صنعت در برنامه‌های دولتی نشده است، در صورتیکه یکی از صنایع اصلی این شهر را باید صنعت چرم و کفش بدانیم. در این خصوص اقدامی انجام داده اید؟
متاسفانه آنطور که باید از طرف دولت از این هنر صنعت حمایت صورت بگیرد اتفاقی نیفتاده. ما سال گذشته متوجه شدیم که صنعت کفش از زنجیره ارزش استان حذف شده است. اقدامات زیادی صورت گرفت و در استانداری از آن حمایت شد و توانستیم صنعت کفش را به این زنجیره بازگردانیم، امروز میز کفش در استانداری برقرار است، جلسات ما و بررسی مشکلات ما در این میز برقرار است. همان بحث پیگیری انرژی کارگاه‌ها نیز از این طریق پیگیری شد. بحث ایجاد رشته‌تحصیلی در هنرستان یکی از مواردی بود که پیگیر آن بودیم و از سال آینده اجرایی خواهد شد.
در مورد وام هم لازم است که بانک‌ها پای کار باشند، ولی همکاری زیادی از طرف آنها وجود ندارد. معاونت اقتصادی استانداری وقت مدیران استانی تمامی بانک‌ها را دعوت کرد و به آنها دستور داد تا برای بازسازی و نوسازی کارگاه‌ها وام بدهند ولی تاکنون اتفاقی نیفتاده است. برخی بانک‌ها وام می‌دهند ولی با درصد سود بالا. برخی از کارخانه ها که تعداد آنها دو یا سه مورد است توانستند وام بگیرند ولی این بسیار محدود است. سامانه‌ی بهیاب صمت که مقرر شده بود وام ها از طریق ثبت نام در آن تخصیص یابد دو سال است که بسته است در کل حمایت ویژه‌ای وجود ندارد.

برسیم به موضوع مواد اولیه، در خصوص مواد اولیه مشخصاً می توانیم بگوییم چند درصد از یک کفش تولید داخل است؟
در حوزه مواد اولیه پیشرفت های خوبی صورت گرفته است. تولید چرم به طور کامل در شهر ما وجود دارد. تولیدات چرم شهر علاوه بر تامین نیازهای تبریز برای منطقه نیز پاسخگو است. در خصوص مواد پتروشیمی خودکفا هستیم به جز یک بخشی که مثلاً برای تهیه چسب‌ها و غیره نیاز است موادی از خارج وارد شود.
امروز ما تنها در حوزه تامین زیره مشکل داریم. تولیدکنندگان ما در زیره کمبود دارند. به دلیل اینکه تعداد محدودی کارخانه اقدام به تهیه زیره می‌کنند باعث شده تا با مشکل تامین زیره مواجه شوند. در چرم نیز بعضا‌ً کیفیت مطلوبی که مدنظر تولید کنندگان کفش است تولید نمی شود.

چرا در زیره با کمبود مواجه شدیم؟
به دلیل اینکه تعداد مجموعه‌های تولید کننده کم است قیمت‌ها بسیار بالاست و از آن مهمتر تولید آنها پاسخگوی نیاز تولیدکنندگان کفش نیست. با وجود اینکه در ترکیه قیمت کارگر و تولید بسیار از کشور ما بالاتر است ولی قیمت زیره در واردات بسیار پایین‌تر است. امروز بعضاً این کارخانه‌ها نمی توانند زیره مورد نظر را تامین کنند. مثلاً 10 روز طول می کشد تا سفارش آنها تحویل داده شود و این باعث می‌شود کارگاه 10 روز تعطیل شود. خواسته امروز ما این است که به صورت موردی در شرایط اضطرار بتوانیم از کشورهای دیگر مثلاً ترکیه زیره و چرم وارد کنیم. این موضوع را به اداره کل صمت گفته‌ایم اما تاکنون از صمت پاسخی نگرفتیم.

مشکل اصلی قیمت است؟
مشکل قیمت زیره به جای خود؛ امروز در بازار کمبود شدید زیره و بعضاً چرم داریم، کارگاه باید چند روز تعطیل شود تا مواد اولیه لازم را تامین کنیم و دوباره کارگاه به شرایط خود بازگردد.
اگر علاقه‌مندی مردم به کفش‌های ارزان مشما و پارچه نبود امروز قطعاً با مشکلات عدیده مواجه می‌شدیم.

اگر این مسائلی که گفتید وجود نداشته باشد، واردات ملزومات لازم مثل چرم و زیره نیز برقرار شود البته در مواقع کمبود، چقدر می توانید قیمت را کاهش دهید؟
البته بیش از آنچه قیمت بخواهد تغییر کند کیفیت ما به مراتب بالاتر خواهد رفت. در این شرایط که کمبود هم وجود نداشته باشد تولید بیشتر بیشتر شده، صادرات هم بیشتر می‌شود و با صادرات و تولید بیشتر قطعاً قیمت می‌تواند کاهش پیدا کند. البته با سهولت واردات مواد اولیه می‌توانیم به تنوع در تولید هم برسیم، درست مثل وقتی که کفش‌های چینی وارد کشور شد ما متوجه شدیم باید روی طرح و مدل بیشتر کار کنیم. ما بیشتر از سه مدل کفش نداشتیم ولی خب روی مدل کار کردیم و امروز شرایط ما رو به پیشرفت است.

در عرضه محصولات هم مانند تولید ما با مشکل سنتی ماندن مواجه هستیم، متاسفانه تولید کنندگان روی برندسازی کار نمی کنند، اتحادیه در این مورد آیا اقدامی انجام داده است؟
باید قبول کنیم ظرفیت برندسازی تبریز خیلی بالاست. همه استان‌ها معترف هستند که کیفیت کفش تبریز بالاتر از جاهای دیگر است. خود کفش تبریز یک برند در ایران است منتها باید روی برندسازی کار کنیم تا به پیشرفت برسیم. یک پیشنهاد به تولیدکنندگان دادیم و عرضه مستقیم در فروشگاه‌های خود شرکت هاست. با چند شرکت صحبت کردیم و این کار را انجام دادند و موفق شدند.
یک مدل دیگر اعطای نمایندگی به فروشگاه‌هاست. این اقدام نیز می تواند به برندسازی کمک کند.
برخی از برندهایی که امروز اقدام به فروش می‌کنند در واقع خودشان تولیدی ندارند به کارگاه‌های ما مراجعه می کنند و سفارش می دهند و محصول تولیدی را به نام چرم فلان به فروش می‌رسانند. این وضعیت در تبریز یک ضعف بود.

در خصوص نیروی کار جوان به دلایل مختلف ورود به این حرفه بسیار کم شده است و اینطور به نظر می رسد که جوانان و نوجوانان علاقه‌ای به حضور در کارگاه‌های تولید کفش ندارند، دلیل این وضعیت چیست؟
این یکی از مهمترین دغدغه‌های ماست، نیروی ماهر متاسفانه بسیار کم است. با یکی از همکاران صحبت می کردیم آنها در مجموعه شان که ظرفیت تولید روزانه 500 جفت کفش دارند ولی 200 جفت هم تولید نمی‌کنند. مجموعه‌ای که تمام امکانات را دارد نمی‌تواند به تولید کامل برسد. دلیل اصلی این اتفاق هم نبود نیروی متخصص است. دلیل این وضعیت یک بخش به دوره واردات بی‌رویه برمی‌گردد که وضعیت بازار باعث ترد نیروها از کارگاه ها شد. اما اصل قضیه تغییر ذائقه خانواده است. شغل ما طوری است که باید از نوجوانی آن را آغاز کنیم. یعنی یک نفر بخواهد بعد از ادامه تحصیل و پایان سربازی کار را آغاز کند قطعاً نمی‌تواند. چون ابتدا باید با چسب زنی آغاز کند که معمولاً این اتفاق نمی افتد و افرادی که به کارگاه می‌آیند این چسب زنی را کسر شان می‌دانند و کار نمی‌کنند. امروز عمده خانواده‌ها به ترک تحصیل فرزند خود و کار کردن آن راضی نیستند، خانواده‌ها می‌گویند حتماً باید فرزندشان دیپلم داشته باشد. بر این اساس ما تلاش کردیم بتوانیم یک دوره در هنرستان تشکیل بدهیم. الان بعد از اتمام دوره اول علاقه‌مندان می‌توانند وارد هنرستان صنعت کفش شوند و سه سال علاوه بر اینکه در کار و دانش یک صنعت یاد می‌گیرند دیپلم رسمی آموزش و پرورش را بگیرند. معتقدیم این اتفاق می‌تواند مشکل نیروی انسانی را حل کند. در تلاش هستیم تا بتوانیم دوره کاردانی صنعت کفش را نیز راه اندازی کنیم تا نیروی کار موجود و استاد کاران مان را با تحصیلات آکادمیک همراه کنیم و از طرف دیگر دیپلمه‌هایی که از کار و دانش وارد بازار کار می‌شوند را تربیت کنیم. بر این باور هستیم این همان روش جذب نیرو از نوجوانی است که با فرهنگ روز همخوانی دارد.

به پیج اینستاگرام ، کانال تلگرام  و ایتا “واژه” بپیوندید.