داستان اصلاح طلبان و نهاد اجماع سازشان اگر چه طولانی شده؛ اما این روزها انگار قسمت‌های پایانی را طی میکند؛ حال باید دید که قسمت‌های پایانی آن تا چه حد خوشایند مخاطبان آن خواهد بود.
هفته پیش بود که احمد شریف عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاح طلبان در گفت‌وگو با گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرد که جلسه شورای هماهنگی برگزار شد و راهبردهای اصلاح طلبان در این جلسه به تصویب رسید که طبق آن قرار است که یک نهاد اجماع ساز برای اصلاح طلبان شکل بگیرد و در جلسات بعدی هم قرار شد درباره جزئیات این راهبردها بحث های بیشتری صورت بگیرد؛ اما تا اینجا شورای هماهنگی جبهه اصلاح طلبان به اضافه ده نفر از چهره‌های ملی قرار است به عنوان نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان ایفای نقش کنند که هنوز اسمی برای آن تعیین نشده است.
فرج کمیجانی عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، هم در توضیح بیشتر این نهاد گفته است: این نهاد دو بخش دارد، بخشی که متشکل از دبیران کل یا نمایندگان ۳۰ حزب حاضر در شورای هماهنگی جبهه اصلاحات است و بخش دوم ۱۰ شخصیت ملی و البته غیرحزبی را شامل خواهد شد. این نهاد قرار است تصمیم‌گیر نهایی درباره نامزد اصلاحات در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم باشد و با توجه به اهمیت چنین تصمیمی حجت نهاد اجماع‌ساز برای تمام طیف‌های اصلاح طلب باید تمام شود. موضوعی که با توجه به واکنش‌ها به این طرح چندان مسیر راحتی نخواهد داشت.
روزنامه اصلاح طلب اعتماد هم در این زمینه نوشته است که اصلاح‌طلبان بايد نهاد اجماع‌سازی را با عنوان جديد با مشاركت فكری، عملی و اجرايی ۳۰ حزب باهمراهی ۱۰ نفر از شخصيت‌های ملی اصلاح‌طلب به عنوان عضو مشاور تاسيس كنند. اصلاح‌طلبان در مصوبه خود جايگاهی ويژه هم برای رئيس دولت اصلاحات و رهبر اين جريان سياسی در نظر گرفته‌اند. در يكی از بند‌های اين مصوبه در تعريف نهاد اجماع‌ساز آمده «جبهه ای مركب از احزاب اصلاح‌طلب كه تا انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ مسئوليت تصميم‌گيری را در جريان اصلاحات با تاييد رئيس دولت اصلاحات عهده‌دار خواهد شد.» از تشریح ساز و کار این جریان که بگذریم حال باید دید که این نهاد تاچه حد می‌تواند راهگشای اصلاح طلبان در انتخابات سال آینده ریاست جمهوری باشد؟
نهاد اجماع ساز یا اختلاف افکن؟
این نهاد که قرار بود مسئولیت اجماع اصلاحات در انتخابات را برعهده بگیرد؛ انگار هنوز از راه نرسیده موجبات شکاف در این جریان را فراهم آورده و انتقاداتی را متوجه خود ساخته است. برای مثال اسماعیل گرامی مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی رویکرد انتقادی به این مسئله دارد. وی این نهاد را موازی‌کاری با شورای‌عالی سیاست‌گذاری دانسته است.
عیسی چمبر عضو شورای مرکزی حزب ندای ایرانیان هم در این باره به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: معتقدم همان انتقاداتی که به شورای عالی سیاست‌گذاری وارد بود به این شورا هم وارد است؛ زیرا معلوم نیست که این افراد حقیقی با چه مکانیزمی وارد این شورا شده و چگونه با احزاب هم وزن خواهند شد. در واقع ما در حال باز تولید یک روال غیرشفاف و غیردموکراتیک هستیم که صرفا نام آن را تغییر داده‌ایم که نشان می‌دهد فهم چندانی از مبانی دموکراسی وجود ندارد، فقط نام این نهاد از شورای عالی به نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان تغییر کرده است.
او با اشاره به اینکه در این نهاد اجماع ساز قرار است چندین چهره ملی حضور داشته باشند گفت: ما چهره ملی نداریم که هم وزن احزاب باشد شاید صرفا رئیس دولت اصلاحات باشد؛ البته برخی از احزاب اجاره ای هستند و احتمالا به چنین مکانیزمی مایل خواهند بود؛ اما نقد ما به این مکانیزم کاملا جدی است.
با این حال اما احمد حکیمی پور دبیر کل حزب اراده ملت معتقد است که نقدها و انتقاداتی که به شورای عالی سیاست‌گذاری جبهه اصلاح طلبان (شعسا) بود، در ساز و کار جدید به آن توجه شده و تا حد امکان رفع شده است. قبلا اشخاص حقیقی عضو شورا بودند و حق رای داشتند. یعنی رای یک حزب و عضو حقیقی یکی بود، اما در ساز و کار جدید علاه بر کم شدن تعداد اعضای حقیقی، این افراد باید عضو هیچ حزبی نباشند و حق رای هم ندارند.» علاوه بر این صحبت‌ها چند مسئله دیگر هم به شائبه برانگیز بودن این نهاد بیشتر اضافه کرد.
چرا رئیس دولت اصلاحات به دعوت این جریان روی خوش نشان نداد؟
همانطور که در بالا گفته شد یکی از شخصیت‌های اصلی و تاثیر گزار در شورای اجماع ساز اصلاح‌طلبان قرار است رئیس دولت اصلاحات باشد و علی باقری از كنشگران سياسی اصلاح در مصاحبه‌ای در این باره گفته بود: اين موضوع با رئیس دولت اصلاحات در ميان گذاشته شده است؛ اما آن جلسه رسمی كه نمايندگان شورای هماهنگی به صورت رسمی و حضوری، موضوع را بايد با او در ميان بگذارند و به نوعی اين موضوع، رسميت پيدا كند، هنوز رخ نداده است.
جواد امام، مديرعامل بنياد باران و از چهره‌های نزديك به رئیس دولت اصلاحات هم در این باره گفته است: اصلاح‌طلبان تقاضای ديدار با سید محمد خاتمی را داشته‌اند ولی اين ديدار هنوز قطعی نشده است، زیرا به دليل وضعيت كرونا ملاقات حضوری ندارد؛ به اين جهت نمی‌دانم كه اين تقاضا را بپذيرد يا نه ولی اصولا فكر نمی‌كنم كه در اين شرايط كرونا بپذيرد كه ملاقاتی داشته باشند.»
محمود میرلوحی که در شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان به عنوان یک نهاد بالادستی نیز حضور داشته در مصاحبه با خبرگزاری اصولگرای تسنیم درباره سازوکار نهاد اجماع‌ساز جدید اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ گفته است: سازوکار اجماع‌ساز هنوز در مراحل شور و مشورت است و تصمیم نهایی در مورد آن گرفته نشده است. او همچنین خبر داده که تکلیف نهایی یکی، دو هفته آینده روشن می‌شود. شورای هماهنگی برای انتخاب ۱۰ نفر عضو حقیقی در حال رفت و برگشت و مذاکره است و تکلیف آن تا ۱۵ دی ماه مشخص می‌شود.
علاوه بر این جواد امام گفته است این نهاد اجماع‌سازی که شورای هماهنگی مصوب کرده از ادغام دو مجموعه شکل می‌گیرد. پس از این دیگر نباید شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان و شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان داشته باشیم. در این نهاد جدید احزاب و شخصیت‌های ملی تاثیرگذار حضور دارند و با تشکیل نهاد جدید، حداقل دو مجموعه قبلی را نخواهیم داشت.
اما علی صوفی وزیر تعاون دولت اصلاحات در این باره به باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود که هنوز شورای عالی هم به قوت خود باقی است و شورای هماهنگی همچنان ایفای نقش میکند، بنابراین نمی‌توان در این باره با قطعیت اظهار نظر کرد. موضوعی که البته ممکن است به قطعی نشدن تاسیس این نهاد هم بازگردد.
چاره کار چیست؟
حال باید دید که این نهاد تازه تاسیس و البته بی نام و نشان اصلاحات تا چه میزان توانایی حل اختلافات داخلی جریان اصلاح طلبی را داراست و آیا در نهایت به سرنوشت نهادهایی نظیر سرا، پارلمان اصلاحات و شورای عالی سیاستگزاری اصلاح طلبان دچار خواهد شد یا خیر؟
و اما شاید بد نباشد که در پایان به راه حل محمد زارع فومنی دبیرکل حزب مردمی اصلاحات اشاره کنیم که گفته بود تنها راه حضور اصلاح طلبان در انتخابات این است که تمام گروه‌های اصلاح طلب با یکدیگر ائتلاف کرده و از بین خود افرادی را معرفی کنند تا نمایندگان آن‌ها با هم به مباحثه بنشینند و در نهایت به یک جمع بندی برای ائتلاف برسند؛ علاوه بر این زمانی که در جریان اصلاحات گروه‌ها و احزاب اصلاح طلب حضور دارند چه نیازی به اشخاص در آن نهاد وجود دارد؟ همچنین اگر اصلاح طلبان به احزاب اعتقاد دارند دیگر نباید وجود شورا یا مسائل دیگر را مطرح کنند و این‌ها صرفا برخی مسائل انحرافی است که نتیجه‌ای هم در برنخواهد داشت.
او تاکید کرد که متاسفانه افرادی که چنین مسائلی را مطرح می‌کنند اعتقادی به گروه‌ها و جریانات سیاسی اصلاح طلب ندارند،در حالی که اگر اصلاحات می‌خواهد موفق شود باید تمام گروه‌های اصلاح طلب و احزاب را دور هم جمع کند تا به یک اجماع واحد برسد.